تبصره 36 برنامه ششم توسعه نگران کننده است - مجله عکسها

اخبار رسیده در خصوص برنامه ششم توسعه کشور؛ به ویژه تبصره 36 آن که مربوط به واگذاری بهره برداری از بناهای تاریخی در شهرهای دارای جمعیت بیش از یک صد هزار نفر به شهرداری هاست، برای عموم جامعه باستان شناسی کشور نگران نماینده است. این در حالی است که با نگاهی به کارنامه شهرداری ها، درمی یابیم این سازمان، سهم غیر قابل انکاری در تخریب بافت های تاریخی در شهرهایی مانند شیراز، مشهد، اصفهان، تهران، کاشان، کرمان، اهواز، رشت، تبریز، قم، قزوین، زنجان، کرمانشاه و غیره داشته است. در تدوین برنامه ششم توسعه کشور، اگر چه آنالیز و کارشناسی زمینه های دیگر حتما در آن لحاظ شده است، اما در زمینه تخصصی و حرفه ای مرتبط با میراث فرهنگی، نشانه های غیر کارشناسی فراوانی در این برنامه دیده می گردد. از منظری تخصصی برنامه پنج ساله ششم برای بخش میراث فرهنگی به طور عام، و باستان شناسی ایران به طور خاص امید بخش نیست! به عنوان مثال: با حذف بند 3 ماده 115 قانون محاسبات عمومی کشور؛ که تاکیدی بر ممنوعیت فروش آثار و بناهای تاریخی وزارتخانه ها و موسسات دولتی داشت، اکنون بستر مناسب برای خرید و فروش بناهای تاریخی فراهم خواهد شد و بنابراین سازمان میراث فرهنگی مجبور خواهد بود از وظیفه اصلی خود؛ یعنی حفظ، نگهداری، مرمت، بهره برداری و مدیریت این اماکن دور شده و صرفا در مقام یک ناظر با قدرت محدود تبدیل گردد. همچنین برون سپاری بخش هایی از فعالیت های سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، برای مثال: واگذاری مدیریت موزه ها و محوطه های باستانی به بخش خصوصی؛ زمینه های نگرانی، برای نگاه صرف بهره برداری مالی از آثار فرهنگی تاریخی را فراهم می نماید.

اکنون که برنامه یاد شده در حال آنالیز در هیئت دولت است، انتظار می رود دولت محترم موضوع را مدیریت نموده و با تدبیر، امید را به میراث فرهنگی و باستان شناسی بازگرداند. جامعه باستان شناسی ایران خواستار تقویت صندلی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری؛ به عنوان سازمان متولی حفظ و حراست از مواریث تاریخی و فرهنگی ایران است.

از یاد نمی توان بُرد که بخش های مهمی از ایران تا به امروز مورد پژوهش های پایه قرار نگرفته و اطلاعات اساسی در خصوص کم و کیف آثار فرهنگی - تاریخی و باستانی در آن وجود ندارد. با این وجود در این برنامه نیز برای پوشش این فقدان، پیش بینی لازم صورت نگرفته است.

جامعه باستان شناسی ایران مطلع است که در دنیا نمونه های موفقی از نقش شهرداری ها در حفظ آثار تاریخی و فرهنگی وجود دارد. با این وجود از آنجا که ظرفیت کارشناسی و دانش شهرداری ها در ایران در زمینه حفظ آثار تاریخی ناچیز است و با نگاهی به کارنامه بیشتر آن ها نیز نمونه های فراوانی از آسیب به بافت ها و مراکز تاریخی وجود دارد؛ بر اساس آنالیز های تخصصی جامعه باستان شناسی ایران برنامه ششم می بایست همچنان بر نقش سازمان میراث فرهنگی ایران به عنوان نهاد اصلی متولی نگهداری و حفاظت از آثار تاریخی تاکید کند. اما از سوی دیگر نیز شهرداری ها را به سرمایه گذاری بیشتر و همکاری نزدیک تر با سازمان میراث فرهنگی برای حفظ و بهره برداری از اماکن و بافت های تاریخی در ایران ترغیب کند. به عبارت دیگر آنچه در برنامه ششم توسعه پیش بینی شده، نیازمند فرهنگ سازی در ساختار حاکمیتی و سیاسی ایران است.

جامعه باستان شناسی ایران همچنین پیشنهاد می کند به منظور جلوگیری از تخریب و آسیب وارد شدن به آثار تاریخی و فرهنگی، شامل: بناها و بافت های تاریخی و محوطه های کاوش شده یا کاوش نشده و نیز آثار باستانی شناسایی نشده، تمام دستگاه های اجرایی و بخش خصوصی و تعاونی، پیش از شروع طرح های عمرانی و توسعه از قبیل: نوسازی بافت های فرسوده، سدسازی، راه سازی، احداث مجتمع های صنعتی و غیره، مکلف به انجام ارزیابی های میراث فرهنگی با حضور باستان شناسان و کارشناسان میراث فرهنگی باشند و همانند محیط زیست (تبصره 11 برنامه ششم توسعه کشور) ملزم شوند تا مجوزهای لازم را از سازمان میراث فرهنگی اخذ نمایند.

مجموعه جامعه باستان شناسی ایران به صورت داوطلبانه، با تمام توان و در مقیاس کارشناسی، در سطح ملی و بین المللی آماده ارائه مشاوره های تخصصی و کارشناسی به دولت محترم تدبیر و امید است.