پوشش خوانندگان در کنسرت ها زیر ذره بین ناظران - مجله عکسها

به گزارش گروه رسانه های خبرنگاران، موسیقی ایران طی سال های گذشته با فراز و نشیب های فراوانی روبرو بوده است، گسترش موسیقی پاپ و سرگرم کننده در مقابل افت نسبی موسیقی سنتی و نواحی یکی از بزرگترین مخاطرات موسیقی طی سال های گذشته است.

از سویی مشکل شعر و ترانه نه تنها در میان اهالی فن دچار نقد شده بلکه در سطوح عمومی جامعه نیز گلایه های فراوانی را به همراه آورده است، سال جاری البته موسیقی با چالش های متفاوتی همچون تخصیص 10 درصدی بلیت کنسرت ها به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، اجرای کنسرت خوانندگان در خارج از کشور در ایام ماه محرم و صفر و مسائل و حواشی موسیقی زیرزمینی روبرو بوده است .

به همین بهانه با محمد الهیاری مدیرکل دفتر موسیقی ارشاد به گفت وگو نشستیم و ضمن بررسی و تحلیل حواشی و مسائل موسیقی ایران، برنامه های این دفتر پیرامون آینده موسیقی کشور را جویا شدیم.

نکته ای در قبال اجرای کنسرت ها وجود دارد، اینکه آیا نظارتی بر نحوه برگزاری و یا اتمسفر این کنسرت ها می شود، آیا دفتر موسیقی همچون نظارت بر شعر و ترانه ها برگزارکنندگان و هنجارشکنی های احتمالی را نیز رصد می کند؟

الهیاری: در قبال نحوه و حال و هوای برگزاری کنسرت ها به هیچ عنوان نمی توان سلیقه ای عمل کرد، به همین منوال در این مورد عنصر سلیقه را باید به حداقل رسانده و همگی در چارچوب قانون صحبت کنیم .

نکته دوم آن است که همه ما در قبال موسیقی خوب مسئول هستیم و همه ما نسبت به آلودگی های احتمالی در فضای موسیقی کشور مسئول هستیم، برخی از موسیقی ها شاید آرامش روحی و امنیت فکری را از خانواده ها بگیرد، دفتر موسیقی به تمامی این مسائل واقف بوده و تمامی این حساسیت ها را درک کرده و نسبت به تمامی ابعاد مختلف موسیقی مسئولیت دارد .

آیا امروز یک خانواده می تواند به راحتی فرزندان خود را به کنسرت ببرد؟ آیا برای این نسل نباید برنامه درستی جهت شنیدن موسیقی خوب در نظر گرفت؟

الهیاری: متاسفانه فرزندان ما از کودکی با موسیقی متعارف و خوب آشنا نمی شوند، از سویی خانواده و مدرسه تلاش چندانی برای ارتقا سطح شنیداری موسیقی بچه ها انجام نمی دهد، به همین واسطه وقتی کودکی با موسیقی خوب ناآشناست، به راحتی با تبلیغات فراوان جذب گونه ای از موسیقی می شود که شاید از کیفیت خوبی هم برخوردار نباشد، اما به دلیل اینکه آن کودک و یا نوجوان با موسیقی خوب آشنا نیست نمی تواند سطح پایین آن اثر را تشخیص دهد .

در حال حاضر فضای ستاره سازی کاذب در عرصه موسیقی به راه افتاده است، اتفاقی که شاید هیچ ربطی به غنای موسیقیایی اثر و خواننده نداشته و تنها برای تهیج افکار عمومی و جذب مخاطب رخ می دهد، همین ستاره سازی کاذب هم می تواند دلیلی برای گرایش اشتباه بچه ها و نوجوان به برخی گونه های موسیقیایی باشد .

پس نظارت بر اجرای کنسرت ها و فرهنگسازی که ممکن است این رویدادها داشته باشند، از سوی دفتر موسیقی وجود دارد؟

الهیاری: قطعاً همین طور است، آنچه که روی صحنه کنسرتروی می دهد، اعم از رفتار خواننده و نوازندگان، فیلم پخش شده در کنسرت، شعر و قطعه اجرایی، پوشش و ظاهر خواننده و نوازندگان به طور مستقیم متوجه دفتر موسیقی وزارت ارشاد بوده این نهاد نسبت به این جریانات مسئولیت دارد، البته علاوه بر دفتر موسیقی شرکت اجرا کننده کنسرت نیز نسبت به تمامی اتفاقات هر اجرا مسئول است .

اجرای زنده کنسرت ها توسط دفتر موسیقی و شرکت اجرا کننده کنسرت به طور کامل مورد نظارت و بررسی قرار می گیرد، اما اتفاقاتی غیر از اتفاقاتی که روی صحنه استیج رخ می دهد متوجه دفتر موسیقی نیست، به عنوان مثال مسئولیت مخاطبانی که به تماشای کنسرت آمده اند بر عهده سالن برگزاری و نیروی انتظامی است و سلامت و امنیت برگزاری توسط این دو بخش تامین می شود .

نوع پوشش، رفتار و حرکات خوانندگان در کنسرت ها رصد شده و در این میان اگر خواننده و یا نوازنده رفتاری نامتعارف روی صحنه داشته باشند، طبق ضوابط موجود با آنها برخورد خواهد شد، در قبال اجرای کنسرت ها تقسیم کار به نحوی که بیان کردم اجرا شده و تاکنون بر همین منوال اتفاقات پیش رفته است .

در قبال اجرای کنسرت ها، دفتر موسیقی مسئولیت و ضوابط نظارتی خاص خود را دارد، این ضوابط و نظارت چگونه بوده و به چه صورت در کنسرت ها اجرایی می شود؟

الهیاری: دفتر موسیقی به اجرا های بالای 1200 نفر را در تهران مجوز می دهد، مجوز اجرا های زیر 1200 نفر توسط ادارات ارشاد استان و شهرستان ها صادر شده و نظارت با ادارات ارشاد است، منتها در قبال اجرا های بزرگ ناظرین دفتر موسیقی، هر شب تمامی اجرا ها را نگاه می کنند .

مرکز همایش های برج میلاد، سالن میلاد نمایشگاه بین المللی، سالن اسپیناس، تالار وزارت کشور و مجموعه ایرانیان از جمله سالن های بزرگی هستند که مجوزشان توسط دفتر موسیقی صادر می شود و در هر اجرا ناظران دفتر موسیقی حضور پیدا می کنند.

دغدغه نظارت بر اجرای کنسرت ها برای شخص من و دفتر موسیقی دغدغه ای کاملاً جدی است، از لحاظ حقوقی مخاطب باید بداند که قطعه اجرا شده روی صحنه از چه شخصی است، مخاطب حق دارد نام شاعر، نوازنده و عوامل را بداند، قطعات اجرا شده تماماً باید از ارشاد مجوز گرفته باشند، نام عوامل اجرایی باید با فهرست ارائه شده به دفتر موسیقی همسان باشد، این موارد اتفاقاتی هستند که ناظرین دفتر موسیقی در هر اجرا مورد نظارت و ارزیابی قرار می دهند .

ناظران دفتر موسیقی علاوه بر این جزئیات تمامی رفتار خواننده و نوازندگان را مورد رصد قرار داده و طی گزارشی تمامی موارد را بعد از هر اجرا به برگزار کننده کنسرت گوشزد می کنند .

آیا مواردی هستند که در اجرای کنسرت ها مورد تایید دفتر موسیقی نباشند، تا چه حد با این موارد برخورد داشته اید؟

الهیاری: این اتفاقات نه به طور همیشگی اما گاهاً رخ می دهد، ممکن است در زمینه نور، حرکات خواننده و یا نوازنده و سایر اتفاقاتی که روی صحنه رخ می دهد، مسائلی پیش آمده و یا اجرا منطبق با مجوز صادره نباشد، طبیعتاً پس از این اتفاقات آیین نامه انضباطی اعمال شده و برگزارکنندگان نسبت به گزارشات موجود به دفتر موسیقی پاسخگو می شوند .

از حق نگذریم شرکت های برگزار کننده با توجه به قوانین و هنجارهای موجود در جامعه نهایت همکاری را دارند، اما باز هم ما نسبت به موضوع موسیقی بی تفاوت نیستیم، ما در کشوری اسلامی زندگی می کنیم و طبعاً آثار اجرایی موسیقی باید به نحوی باشند که در شرع مبین دین اسلام جایز تلقی شوند .

نکته بسیار مهم در قبال اجرای کنسرت در خارج از کشور است، آیا برای اجرا در کشورهای دیگر نیز مجوز از سوی دفتر موسیقی صادر می شود؟

الهیاری: اجراهای داخلی تماماً با استعلام مراجع نظارتی برگزار می شوند، تا وقتی که پاسخ از نهادهای نظارتی صادر نشود بدون شک دفتر موسیقی که وظیفه اش مسائل فنی و کیفی است، وارد مسئله نمی شود، وقتی که مجوز از نهادهای امنیتی و انتظامی صادر شد کار دفتر موسیقی آغاز می شود .

اجراهای خارج از کشور با دعوت شرکت برگزار کننده خارجی از خواننده و شرکت داخلی صورت می گیرد، در حال حاضر ضابطه و یا دستورالعمل دقیقی در قبال اجراهای خارجی وجود ندارد، اما با این وجود شرکت های برگزار کننده داخلی پیش از اجرای خارجی از مراجع نظارتی پیرامون کشور مقصد پرس و جو می کنند .

به عنوان مثال بسیاری از خوانندگان و یا نوازندگان موسیقی سنتی کشور به صورت تک نوازنده و یا خواننده به کشورهای دیگر دعوت شده و خودشان رفت و آمد می کنند، در حال حاضر در دفتر موسیقی مشغول به تبیین آیین نامه ای هستیم تا حضور هنرمندان در خارج از کشور حضور پیروز تری باشد .

طبق روال همیشگی و قوانین کشور در ایام ماه محرم و صفر برگزاری کنسرت نداریم اما بعضاً دیده شده که خوانندگان در همین ایام در کشورهای خارجی کنسرت برگزار می کنند، آیا دفتر موسیقی نسبت به چنین مسائلی واکنشی خواهد داشت یا خیر؟

الهیاری: من به تازگی به دفتر موسیقی آمده ام و اتفاقاً این موضوع طی ماه های گذشته مرکز توجه من هم بوده است، با برخورد با این موضوع به سوابق اجرایی در دفتر موسیقی رجوع کردم و با این نکته روبرو شدم که در سالهای گذشته نیز به غیر از هفده روز ابتدای ماه محرم و دهه آخر ماه صفر، امکان اجرا برای خوانندگان در خارج از کشور فراهم شده و سالهای گذشته هم این اتفاق رخ داده است.

البته در حال حاضر تصمیم داریم تا طی جلسه ای با مراجع نظارتی به یک طبقه بندی مشترک برسیم، اتفاقی که جواب بسیاری از سوالات در این زمینه و برگزاری کنسرت در خارج از کشور را خواهد داد .

طی سالهای گذشته پیشنهاداتی از سوی خوانندگان مبنی بر کنسرت های خیابانی به صورت رایگان ارائه شده است، آیا این پیشنهادات به دفتر موسیقی رسیده است؟

پیشتر سابقه گفت وگو در قبال اجراهای خیابانی موسیقی بین شهرداری، وزارت ارشاد و نیروی انتظامی وجود داشته اما هنوز دستورالعمل تعیین و آیین نامه نهایی در این باره ارائه نشده است، هنوز تقسیم کار در این مورد صورت نگرفته و به دلیل عدم جمع بندی کنسرت های خیابانی هنوز وجاهت قانونی ندارند .

کنسرت های خیابانی مزیت و معایب خاص خود را دارد، امنیت و ایمنی برگزاری کنسرت های خیابانی یکی از مسائل مهمی است که تا تامین شرایط آن، صحبت درباره این نوع از رویداد موسیقیایی زود است .

دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با ریاست شما چه برنامه هایی را در پیش دارد؟

الهیاری: شخصاً این توجیه را نمی پسندم که بگوییم سطح ترانه دو دهه دچار افت شده و یا اجرای آثار پاپ دچار سقوط شده است، این نوع از اظهار نظرات به طور تعیین ممکن است این اتفاقات را به جریان تبدیل کرده و تصوری مبنی بر عدم تغییر در شرایط موسیقی بوجود بیاورد، اتفاقا بنده نظری عکس داشته و معتقدم امکان تغییرات مثبت در حوزه موسیقی وجود دارد .

در حال حاضر موسیقی کشور بیش از هرچیز نیازمند گفت وگو و تعامل مردم، دستگاه های اجرایی و هنرمندان عرصه موسیقی است، ما باید در ابتدا مسئله را به خوبی شناسایی کنیم، به عنوان مثال در مورد ترانه و شعر نگرانی تنها به نهادهای نظارتی معطوف نبوده و بسیاری از مردم و اهالی موسیقی هم نسبت به این مسئله نگران هستند، این اتفاق نشان می دهد که در بخش موسیقی در قبال بسیاری از مسائل دغدغه های مشترکی وجود دارد که از درگاه گفت وگو و تعامل قابل حل است .

در ابتدا به امر ما نیازمند ایجاد مقررات و آیین نامه های متقن در بخش موسیقی هستیم، برخی دوگانگی و چندگانگی های مختلف در مسئله موسیقی وجود دارد، نظارت بهتر و بیشتر بر اجراها، مدون کردن مقررات، جلوگیری از بروز حواشی در عرصه موسیقی، ممانعت از انتشار گونه های انحرافی موسیقی در چارچوب دفتر موسیقی قابل تصمیم گیری است، البته برخی مسائل در حوزه موسیقی کلان بوده و برای حل آن باید تصمیم گیری کلان صورت گیرد .

بنده به عنوان عضوی در دفتر موسیقی طی ماه های گذشته اصل را بر تعامل و گفت وگو گذاشته و سعی می کنم برای حل مسائل موجود از آرا و نظرات جمعی استفاده کنم. ایمان دارم که با این راه می توان فاصله ها را کمتر کرد، ما در کشوری زندگی می کنیم که در تمامی ارکان احساس مسئولیت نسبت به مردم وجود دارد و دفتر موسیقی هم به همین دلیل برای احترام به عقاید و ارزش های مردم خود را مسئول می داند .

جشنواره موسیقی فجر در راه است، چه برنامه هایی برای این رویداد موسیقیایی وجود دارد، آیا دفتر موسیقی برنامه خاصی برای برگزاری این دوره از جشنواره موسیقی فجر دارد؟ متاسفانه این جشنواره تنها به برگزاری آثار به شکل کنسرت می پردازد، آیا نباید در برگزاری این جشنواره در ایامی که پیروزی انقلاب اسلامی ایران رخ داده، ارزش های این رویداد مهم تاریخی لحاظ و دیده شود؟

الهیاری: به طور کلی در کشور به صورت عمومی دچار نوعی از جشنواره زدگی نه تنها در موسیقی بلکه در تمامی رشته های هنری شده ایم، جشنواره موسیقی فجر طی سال گذشته بعد از برگزاری سی و چهار دوره دارای آیین نامه مدون شد و این جشنواره به صورت غیر رقابتی برگزار گردید، سال جاری نیز جشنواره براساس همین آیین نامه جدید برگزار خواهد شد .

هیات انتخاب جشنواره موسیقی فجر نزدیک به یک ماه و نیم پیش آغاز به کار کرده است، این هیات گروه ها را در دو بخش مدعو و فراخوان راهی جشنواره خواهد کرد، این جشنواره به سبک و سیاق سالهای گذشته گروه هایی را از خارج از کشور در نظر گرفته تا در این رویداد حضور داشته باشند .

گرچه سال جاری سی و پنجمین دوره از جشنواره موسیقی فجر برگزار می شود اما دست اندرکاران برگزاری در سالهای گذشته زحمات بسیاری کشیده اند که نمی توان از آنها چشم پوشی کرد، اما هنوز جشنواره موسیقی فجر در ارائه هویت خود دچار مشکل است، اینکه این جشنواره هنوز به زبان تعیینی نرسیده و باید فرایند معلومی را برای ادوار مختلف خود ترسیم کند .

به عنوان مثال نسبت جشنواره موسیقی فجر با انقلاب اسلامی ایران یکی از دغدغه های همیشگی دفتر موسیقی است، به همین دلیل سال جاری قطعه های خاص انقلابی متعددی در ایام برگزاری جشنواره اجرا خواهند شد، بدون شک موسیقی در دوران شکل گیری انقلاب اسلامی در همسو کردن شعارها تاثیر مستقیم داشته و پس از پیروزی انقلاب اسلامی نیز تاثیر فراوانی بر جامعه انقلابی گذاشته است، ما سعی داریم سال جاری حس نوستالژیک مردم نسبت به موسیقی انقلابی آن دوران را زنده کنیم .

مسئله مهم این روزهای عرصه موسیقی، موسیقی های زیرزمینی هستند، دفتر موسیقی چه رویکردی نسبت به این نوع از موسیقی دارد، اتفاقی که به طور واضح آینده موسیقی کشور را با خطر روبرو کرده است

الهیاری: به جهت شرح وظیفه و مسئله صیانت از ارزش ها دفتر موسیقی تلاش می کند تا جای ممکن در چارچوب کشور امکان ظهور و بروز استعدادها وجود داشته باشد، اینکه عده ای در این میان به فکر آلوده کردن فضای موسیقی بوده و با اتکا به احساسات جوانان به تولید آثار زیرزمینی و بدون مجوز می پردازند از سوی دفتر موسیقی کاملاً رد شده است .

اکثر افرادی که جوانان علاقمند به موسیقی را گمراه می کنند، این تصور را در ذهن جامعه ایجاد می کنند که موسیقی آن شخص قطعاً مجوز نمی گیرد و یا از سوی مراجع نظارتی برخورد سختی با وی می شود، با همین تفسیرها ذهن جامعه را آلوده کرده و برای درآمد خود مخاطبان را به ضبط و انتشار اثر در خارج از کشور و به صورت غیرقانونی ترغیب می کنند .

تمام تلاش دفتر موسیقی قطع کردن دست تمامی سودجویان از عرصه موسیقی است اما هنرمندان جوان هم باید درک کنند که عرصه موسیقی کشور ضوابط تعیینی دارد، اگر همکاری دو جانبه در این موارد صورت گیرد می توان برای حل این مشکل نیز به افق های تازه ای دست یافت .

منبع:میزان

،