برترین راه چاره برای تقویت توانمندی بچه ها ، اشتباه رایجی که در رفتار با بچه ها انجام می دهیم - مجله عکسها

خبرنگاران - مهدیه تقوی راد: مقایسه کردن، روالی رایج در خانواده های دارای فرزند است تا از این طریق شاید بتوانند کیفیت عملکرد کودکشان را بهتر نمایند غافل از اینکه مقایسه کردن جز اثرات منفی بر فکر و بروز آسیب های روانی نتیجه دیگری در پی نخواهد داشت و شادی را از زندگی آنها می رباید.

مقایسه بچه ها به وسیله والدین گاهی از همان ابتدای تولد آغاز می گردد و تا سال ها بعد ادامه پیدا می نماید؛ مقایسه تفاوت وزن نوزاد با هم سن و سال هایش، مقایسه نحوه غذا خوردن یا به حرف افتادن بچه ها، مقایسه نمره ها در مدرسه با همکلاسی ها و بچه های اقوام و... اگرچه این صحبت های والدین به قصد آسیب رساندن به فرزندشان نیست اما به طور ناخودآگاه و نامحسوس با مقایسه کردن فرزند خود باعث آسیب رساندن به او می شوند.

فریماه ایجادی، روانشناس کودک، با بیان اینکه والدین به علت آنچه در فکرشان وجود دارد فرزندشان را با دیگران مقایسه می نمایند، می گوید: والدین، کودکشان را با کودک آرمانی ای که در فکرشان ساخته اند و یا با دیگر بچه ها مقایسه می نمایند. درصورتی که ما نه در دنیای فکری بلکه در دنیای واقعی زندگی می کنیم و آنچه از بچه ها دیگر می بینیم یک جزء از کلیات زندگی آنهاست و ما با مقایسه کردن، کلیات زندگی کودک خود را با جزئیات زندگی دیگران مقایسه می کنیم و یا کودکمان را با کودکی که در فکر خود پرورش داده ایم مقایسه می کنیم.

این روانشناس کودک با بیان اینکه کودک ما فردی جدای از کودک فکری ماست و ویژگی های منحصر به فردی دارد، می گوید: کودک فکری والدین تأثیر گرفته از خواسته های آنهاست و فاصله بین کودک فکری با کودک واقعی باعث می گردد تا والدین کودک خود را مورد مقایسه قرار دهند. به این علت که انسان در پی ملاک ها و مولفه های عینی برای نتیجه گیری و شناسایی و... در مواردی مثل توانایی صحبت کردن، دندان درآوردن، نمره های مدرسه، توانمندی های متفاوت و... است و همواره عملکرد کودک خود را با موارد عینی مقایسه می نمایند.

• تصاویر | پایکوبی رنگ ها پل ورود به سرزمین ناشناخته بچه ها اوتیسم | میانبری برای ارتباط با فرد اوتیسم

هجوم فضای مجازی به خانه ها

اما چه زمانی والدین در وادی مقایسه فرزندشان با دیگران می افتند؟ زمانی که یک والد زندگی نزیسته ای دارد می خواهد آن را در کودک خود تجلی دهد و تمام آرزوهای دست نیافته اش را در کودکش ببیند. مثلا والد دوست داشته موسیقی یاد بگیرد اما بنا به دلایلی پیروز به این کار نشده است؛ به همین علت بدون اینکه ببیند فرزندش استعداد و یا علاقه ای به موسیقی دارد یا نه، او را در کلاس های موسیقی ثبت نام می نماید اما شاید استعداد فرزند او در نقاشی کشیدن، ورزش حرفه ای کردن و... باشد.

ایجادی با ابراز تأسف از اینکه فضای مجازی مسائل متعددی را برای خانواده ها به وجود آورده، می گوید: فضای مجازی، احتیاجهای کاذب و الگوهای زندگی غیرمتعارف مثل تم های خاص تولد، ثبت نام بچه ها در کلاس های خاص در سنین پایین را که ممکن است هیچ نفعی هم برایشان نداشته باشد، در خانواده ها به وجود آورده، الان در فضای مجازی، صفحات متعددی وجود دارد که مختص بچه ها است و همین صفحات به مرور الگوهایی را برای خانواده ها ایجاد می نمایند که بدون توجه به شرایط زندگی، خانوادگی و فرهنگی، باعث شکل گیری احتیاج کاذب در آنها شده و باعث قیاس بین خانواده ها و بچه هاشان می گردد.

هدف گرفتن اعتماد به نفس کودک

با مقایسه کردن بچه ها نخستین اتفاقی که می افتد این است که اعتماد به نفس کودک کاهش پیدا می نماید؛ چراکه با مقایسه کردن او توانمندی او زیرسؤال رفته و کودک سعی می کند تا خودش را مشابه فردی که با او مقایسه شده، کند و به این ترتیب استعدادهای کودک به اصطلاح کور می گردد؛ چراکه کودک با خود فکر می نماید بابا و مامان من را با فلانی مقایسه می نمایند که درسش خوب است اما در عوض نقاشی من خوب است آنها این نقاشی ها را نمی بینند. همین مقایسه کردن باعث شکل گیری خشم در کودک نسبت به فرد مقایسه شده و خودش شده و چون نمی تواند خشم خود را ابراز کند، سرکش و پرخاشگر می گردد و یا دچار علائم ثانویه بیش فعالی می گردد که برخاسته از خشم ذاتی اوست.

به این ترتیب کودک دیگر تلاشی برای رسیدن به پیروزیت نمی نماید در این صورت یا دچار خودخواهی می گردد و می گوید من باید پیشرفت کنم تا به چشم مامان و بابا بیایم و یا منزوی شده و به خصوص در سنین پایین هیچ تلاشی برای پیشرفت نمی نماید و چون دچار تصویر منفی از خود شده دچار درخودماندگی می گردد. بعلاوه زمانی که در یک خانواده بچه ها با یکدیگر مقایسه می شوند، با این کار بذر نفرت را بین خواهر و برادر کاشته می گردد.

تحسین به جای مقایسه

برترین راه حل برای تقویت توانمندی بچه ها به جای مقایسه کردن، تحسین کردن نقاط قوت کودک است اما نباید توصیف از کودک اغراق شده باشد. توصیف باید چنان باشد که نقاط مثبت کودک را تقویت نموده و باعث رشد او گردد. والدین باید در همه حال از کودک خود حمایت نموده و او را تنها نگذارند اما این حمایت نباید طوری باشد که او متکی به والدین خود گردد. والدین باید فرزند خود را بدون قید و شرط دوست داشته باشند و حتما به صحبت های آنها گوش بدهند و به جزئیات تغییرات بچه ها دقت نمایند.

این نکته را از قلم نیاندازید که هر فردی اجازه دارد فقط خودش را با خودش مقایسه کند نه با دیگران یعنی اگر پدر و مادر می خواهند عملکرد فرزندشان را ارزیابی نمایند باید توانایی های فعلی او را با توانایی های قبلی اش مقایسه نمایند نه با دیگران. بعلاوه برای حمایت هر بیشتر از فرزندتان می توانید حین صحبت با او از او سؤال کنید که آیا به یاری احتیاج دارد یا خیر و درصورت تمایل، بدون قید و شرط به او یاری کنید و درصورتی که در کاری پیروز نشد او را به تمرین بیشتر تشویق نموده و از استعدادهایش تعریف و تأکید کنید که او را همانطوری که هست دوست دارید؛ چرا که هیچ انسانی کامل نیست و در زندگی خود با چالش های مختلفی روبه رو می گردد که ممکن است در مواجهه با بعضی از آنها پیروز شده و یا شکست بخورد.